top of page

Зарубіна-Яшчанка Марыя Уладзіміраўна

Напярэдадні вайны я скончыла двухгадовую школу медыцынскіх сясцёр. У першыя ж дні вайны была мабілізаваная. Патрапіла ў эвакашпіталь № 1610 у горадзе Новачэркаску. Параненыя ў шпіталь паступалі рэгулярна, асабліва іх шмат прывозілі з-пад Растова. Пасля аказання неабходнай дапамогі параненых адпраўлялі ў Арджанікідзэ, у Туркменію. Наш шпіталь рыхтаваўся да адпраўкі ў Севастопаль, але горад быў здадзены.

Мы разгарнулі шпіталь пад Наварасійскам. Не паспявалі прымаць параненых, што паступалі з Керчы. Сітавінай аказвалі дапамогу пад адчыненым небам, пад бамбёжкамі.

Разгараліся баі на Каўказе. Супернік імкнуўся да нафтавых раёнаў.

Наш і некалькі іншых эвакашпіталяў былі расфармаваныя. Я з чатырма дзяўчатамі была накіраваная ў 5-ы гвардзейскі асобны мінамётны батальён 10-га гвардзейскага стралковага корпуса. Батальён знаходзіўся на перадавой. Мы прыехалі на фронт у сукенках і тэпціках. Нас абмундзіравалі. Мне выдалі замест ботаў чаравікі. Яны былі сорак трэцяга памеру, а ў мяне быў трыццаць чацвёрты памер нагі. Прымерала я іх і расплакалася. Аб маім горы пазнаў праходзячы міма камбат. Ён паклікаў шаўца і загадаў яму тэрмінова сшыць мне боты.

Тры дні нас, ізноў прыбылых, навучалі поўзаць, страляць і павезлі на перадавую.

Раніцай пачаўся наступ нашых войскаў. Немцы распачалі сустрэчны танкавы напад. Нашы мінамётчыкі абстрэльвалі ворага. Вакол дзёрліся ўборы. Танкавы напад захлынуўся. Санінструктары не паспявалі выносіць параненых з поля бою. Ном-то, падпаўзла да байца-сувязіста, каб перавязаць, а ён ужо мёртвы. Я запомніла яго прозвішча - Комічаў.

Наступная наша пазіцыя знаходзілася ў нізіне. Гітлераўцы абстрэльвалі нас з гмаха. На наглядальны пункт паступіла паведамленне, што паранены старэйшы лейтэнант. Пад абстрэлам суперніка кінулася да яго. Усе імкнуліся дапамагчы мне. "Кладзіся - крычалі мне, і я клалася. Калі побач са мной паднімаўся слуп зямлі, мне крычалі: "Уцякай!" І я ўцякала. На маё шчасце, кулі мяне не дасягалі: то недалёт, то пералёт. Цяжка паранены быў старэйшы лейтэнант Ходзарагоў, яму адарвала абедзве нагі. Я наклала жгут, а ён просіць: "Прыстрэль, сястрычка!" Я абвязала яго рамянём і прымацавала да свайго рамяня, разам рушыліся да сваіх. Гітлераўцы заўважылі нас і адкрылі агонь. Прыбеглі на дапамогу салдаты. Ходзарагоў, на жаль, памёр. Асколак снарада патрапіў яму ў сэрца. Увечар мы з вайскоўцамі з усімі ўшанаваннямі яго пахавалі. Смерць баявых сяброў перажывалася цяжка...

На адным месцы наш батальён доўга не затрымоўваўся. Пад націскам нашых войскаў гітлераўцы адпраў ад Грознага, Маздока... Мы дайшлі да Туапсэ, Краснадара. Не кожную ноч прыходзілася паспаць. Неяк спыніліся мы на адпачынак, распалілі вогнішчы. Я зняла боты, каб адпачылі ногі, а раніцай іх не знайшла: яны згарэлі, засталіся толькі падэшвы. Іх я і прывязала я да ног. Ісці ў такім абутку было цяжка. Такі мой выгляд нават спыніў легкавую машыну, з яе выйшаў чалавек у ваеннай форме без знакаў адрознення. Аказалася, гэта быў Л. М. Кагановіч. Неўзабаве я і іншыя салдаты атрымалі новыя чаравікі.

Мы часта пападалі пад моцныя бамбёжкі. Каля Геленджыка прыйшлося ратавацца ў моры. Плаваць я не ўмела, але ў ваду кінулася за ўсімі. На вадзе мяне ўтрымала плашч-намётка з кансервамі, якую я насіла за спіной. Неўзабаве маракі вылавілі нас...

Дарагія мае баявыя сяброўкі: Рая, Клава, Тамара, Валянціна, дзве Машанькі! Колькі ж нам прыйшлося перажыць!.. Не ўсім нам пашчасціла дажыць да Перамогі. Але мы зрабілі для яе ўсё, што маглі...

bottom of page