Трэйсцер Міхаіл Абрамавіч - закончыў 6 класаў даваеннай 25-ай школы ў 1941 годзе. 2 гады быў у мінскім гета, затым перавялі ў канцлагер на вуліцу Шырокую. Уцек цераз 10 дзен у партызаны. Змагаўся ў Налібокскай пушчы Валожынскага раёна. Узнагароджаны ордэнам Вялікай Айчыннай вайны I ступені, шматлікімі медалямі. Зараз старшыня беларускага грамадскага аб'яднання яўрэяў - былых вязняў гета і канцлагерэй. Напісаў кнігу "Проблески памяти".

Трэйсцер Міхаіл Абрамавіч у сваёй кнізе "Пробліскі памяці" выказаў простымі словамі горкую праўду вайны пра Халакост. Вельмі цяжка без слёз чытаць гэтыя радкі. Халакост - гэта не толькі тысячы і мільёны загінулых, гэта значыць, не толькі статыстыка.          Дык  што ж такое Халакост?

Гэта стан чалавека, прысуджанага да смерці без віны і без надзеі на памілаванне.

Гэта голад, але не той, калі проста вельмі жадаецца есці, а той, калі ў галаве ні адной думкі, акрамя як аб ежы, і калі ніяк не можаш зразумець: на зямлі гэтулькі народу, і ўсе нешта ядуць. Няўжо на ўсіх хапае?

Гэта холад, але не цяперашні, ад якога можна схавацца ў метро або кафэ, а злавеснае дыханне смерці,  і ты разумееш, што калі не атулішся ад яго цяпер, неадкладна, то табе - смерць. І ты готаў пайсці на смерць, калі перад гэтым дадуць сагрэцца.

Гэта ляжалае  на рагу Абутковай  і Шорнай пакуль яшчэ жывое дзіця гадоў чатырох ,якое раздулася ад голаду і вадзянкі, якому не павязло: карацелі не заўважылі яго ў апошнім пагроме, дзе загінулі ўсё яго родныя, і яно  выпаўзла, каб памерці на тратуары пад роем мух. І ніхто не можа яму дапамагчы, таму што ў гэтым жа пагроме расстралялі дзіцячы дом  і бальніцу- дзяцей, хворых (прама ў пасцелях) і ўвесь персанал.

Гэта, нарэшце, вочы майго суседа па варштаце, якога трэція суткі не выпускаюць з цэха, паколькі ў гета, дзе засталіся яго жонка і двое дзяцей, трэці дзень ідзе ліпеньскі пагром 42-га года, а мой сусед яшчэ патрэбен Рэйху і па плане "канчатковага рашэння" яго павінны забіць не раней кастрычніка 43-га. Але і не пазней. А зараз закрыйце  вочы, засяродзьцеся і прадстаўце, што ўсё гэта адбываецца, уратуй Бог, з вамі. І калі ў вас  гэта атрымаецца, то вы зразумееце, што Халакост -гэтае не поле для барацьбы амбіцый і змаганні ў  красамоўстве. Гэта тэма, аб якой трэба менш казаць і больш думаць Аднойчы школьнік у Нямеччыне пасля нашай гутаркі спытаў:

- Як усё гэта магло быць?!

Я яму адказаў:

- Гэтага быць не магло. Але ўсё гэта было..."

Вось так успамінае аб лагеры былы вязень Менскага гета Трейсцер Міхась Абрамовіч: "Раніцай 7 лістапада 1941 атрады СС і паліцыі разам з вялікай колькасцю мясцовых і літоўскіх памагатых-фашыстаў увайшлі ў гета. Спыніўшыся ненадоўга на Юбілейнай плошчы, яны затым рассыпаліся па вуліцах Няміга і Астроўскага. Там фашысты пачалі шукаць і хапаць усіх, хто трапляўся на вочы: мужчын, жанчын і дзяцей. Пад градам удараў і лаянкі іх зганялі на Юбілейны пляц. Старых і нямоглых расстрэльвалі на месцы - у кватэрах, у ложках. Увесь пляц і прылеглыя вуліцы запоўніліся людзьмі, на асобах якіх быў напісаны невымерны адчайны страх.

Затым паступіў загад пабудавацца ў шэрагі па 8 чалавек, людзям раздалі чырвоныя сцягі з савецкай сімволікай. Мужчынам у першым шэрагу далечы ў рукі велізарны плакат з лозунгам; "Няхай жывуць  24-я ўгодкі Вялікай Кастрычніцкай сацыялістычнай рэвалюцыі!" З юдэнрата выйшлі людзі ў грамадзянскім з кінакамерамі. З розных бакоў яны сталі здымаць "дэманстрацыю": габрэям было загадана ўсміхацца і выглядаць шчаслівымі, узяць на плечы дзяцей і рухацца маршам. Калона выйшла на вул.Апанскагаы, дзе ўжо стаяла калона вялікіх чорных машын. Праз некаторы час гэтыя чорныя машыны, гружаныя габрэямі, сталі рухацца на Тучынку...

Ацалелі адзінкі. Немцы выгрузілі людзей і сагналі ўсіх у былыя складскія памяшканні, якія раней прыналежылі 6-й дывізіі НКУС. Людзі млелі, але не падалі - так і працягвалі стаяць, сціснутыя з усіх бакоў целамі. Так іх там пратрымалі два або тры дні. Затым склады былі адчыненыя і, выпусціўшы жывых, нацысты адвезлі іх да свежавырытых равоў, дзе загадалі распрануцца і затым расстралялі. Магілы  пакінулі незасыпанымі, і з іх былі чутныя цяжкія стогны параненых людзей. З найблізкіх сёлаў сагналі сялян, якія засыпалі гэтыя равы – магілы  Паводле інфармацыі з юдэнрата, 7 лістапада было знішчана 12.000 габрэяў.

Не паспелі людзі адысці ад жудаснага 7 лістапада, як эсэсаўцы і паліцаі разам з літоўскімі памагатымі ізноў учынілі налёт на гета. Гэта здарылася праз 2 тыдні пасля "кастрычніцкай" расправы. У гэты раз яны ачапілі раён Татарскай вуліцы, габрэйскую частку Замкавай і прылеглыя завулкі. Мэта немцаў была ясная: скарачаць тэрыторыю гета з усіх бакоў, прымушаючы габрэяў усё больш скучвацца  на ўсё меншую  пляцоўку, адціскаючы іх у нязменным кірунку - да могільніка".